Hipoteka oraz opróżnione miejsce hipoteczne

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, która może obciążać nieruchomość, użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczoną hipoteką, a także hipoteka może obciążać część ułamkową nieruchomości oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności użytkowania wieczystego  oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Hipoteka powstaje z chwilą wpisu w księdze wieczystej. Zatem aby mogła powstać hipoteka, dla obciążonego przedmiotu musi być prowadzona księga wieczysta. Hipotekę wpisuje się w dziale IV księgi wieczystej. Opłata sądowa za wpis hipoteki wynosi 200 zł, podstawa art. 42 ust. 1 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych.

Jeżeli dla obciążanego przedmiotu nie ma założonej księgi wieczystej wraz z wnioskiem o wpis hipoteki musi być złożony wniosek o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości czy też prawa, które ma być obciążone hipoteką.

Hipoteką można zabezpieczyć tylko roszczenia pieniężne, żadne inne nie.

Hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Oświadczenie właściciela nieruchomości ustanawiającego hipotekę wymaga formy aktu notarialnego. Wyjątkiem jest hipoteka bankowa. Do ustanowienia hipoteki bankowej wymagane jest złożenie przez właściciela nieruchomości oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Po sporządzenia aktu notarialnego notariusz za pośrednictwem systemu teleinformatycznego składa wniosek do właściwego sądu wieczystoksięgowego o wpis hipoteki.

Hipoteka łączna to taka, która obciąża co najmniej dwie nieruchomości lub inne prawa, na których może być ustanowione takie ograniczone prawo rzeczowe.

Hipoteka przymusowa powstaje na podstawie tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (tytułu wykonawczego) uzyskanego w trakcie postępowania egzekucyjnego z wniosku wierzyciela przeciwko dłużnikowi.

Jeśli hipoteka jeszcze nie wygasła, dopuszczalna jest zmiana treści zabezpieczonej wierzytelności, zmiana zabezpieczonej wierzytelności jak i zmiana hipoteki. Na zmianę treści hipoteki, zmianę treści zabezpieczonej wierzytelności oraz zmianę zabezpieczonej wierzytelności wymagana jest zgoda właściciela nieruchomości obciążonej.

Hipoteka wygasa z chwila wygaśnięcia wierzytelności, która była nią zabezpieczona, a jeśli tych wierzytelności było więcej, z chwilą wygaśnięcia ostatniej.

W razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Wniosek o wykreślenie jednak musi złożyć właściciel nieruchomości. Opłata sądowa za wykreślenie hipoteki wynosi 100 zł.

W razie wygaśnięcia hipoteki właścicielowi nieruchomości przysługuje w granicach wygasłej hipoteki uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym. Może on ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających nieruchomość.

W razie wykreślenia hipoteki bez jednoczesnego wpisania na jej miejsce innej hipoteki, właściciel nieruchomości może zachować uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym, jeżeli jednocześnie z wykreśleniem hipoteki uprawnienie to zostanie wpisane do księgi wieczystej.

Do wykreślenia wygasłej hipoteki oraz do wpisu uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym potrzebne jest oświadczenie właściciela nieruchomości.

Roszczenie wierzyciela hipotecznego o przeniesienie jego hipoteki na miejsce opróżnione przez inną hipotekę może być ujawnione w księdze wieczystej. W takim przypadku hipoteka uzyskuje przyrzeczone miejsce, z chwilą gdy stało się wolne.

Hipotece ustanowionej na opróżnionym miejscu hipotecznym lub przeniesionej na opróżnione miejsce hipoteczne przysługuje pierwszeństwo takie samo jak wygasłej hipotece.

W Kancelarii Notarialnej w Krakowie przy ulicy Stefana Batorego 4/4 można ustanowić hipotekę, jak również wyrazić zgodę na rozporządzenie opróżnionym miejscem, a także wpisać roszczenie o przeniesienie hipoteki na miejsce opróżnione przez inną hipotekę.