Rozszerzenie ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej

Rozszerzyć ustawową wspólność majątkową małżeńską można poprzez umowę majątkową małżeńską. Umowa taka może rozszerzyć wspólność na indywidualnie oznaczone składniki lub generalnie na określony rodzaj lub charakter składników.

Nie jest możliwe rozszerzenie wspólności na całe majątki osobiste małżonków. W przypadku wspólności umownej dalej istnieją majątki osobiste małżonków jak i majątek wspólny, tylko zakres majątku wspólnego jest poszerzony w stosunku do tego co by obowiązywało w ustroju wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej.

W literaturze oraz orzecznictwie przyjmuje się, że umowa majątkowa małżeńska rozszerzająca wspólność ustawową może przybrać dwojaką postać. Może taka umowa mieć charakter organizacyjny, a zatem bez konieczności wyszczególniania konkretnych składników majątku, której celem jest ustalenie zasad, według których mają się kształtować wzajemne stosunki majątkowe małżonków, w tym istnienie i zakres wspólności ustawowej. Umowa rozszerzająca wspólność może też przybrać charakter rozporządzający, w takiej sytuacji będzie dotyczyć konkretnych składników, a nieodpłatne przysporzenie na podstawie takiej umowy będzie zbliżone swoim charakterem do umowy darowizny. W przypadku gdy przedmiotem takich przesunięć majątkowych będą konkretne nieruchomości (wymienione w umowie majątkowej małżeńskiej), notariusz złoży wniosek wieczystoksięgowy o wpis małżonków w księdze wieczystej jako właścicieli, na prawach wspólności umownej majątkowej małżeńskiej.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych przyjmuje się, że umowa majątkowa małżeńska rozszerzająca ustawową wspólność majątkową o konkretny przedmiot wchodzący w skład majątku odrębnego jednego małżonka jest umową zbycia tego przedmiotu, nieodpłatnym rozporządzeniem nim (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 14 czerwca 1963 r. III CO 24/63, wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 listopada 2016 r. II Ca 1547/16, wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 24 lutego 2011 r. III CSK 137/10.)

Konsekwencją rozszerzenia przez małżonków ustroju ustawowej wspólności majątkowej na majątek osobisty jednego z małżonków może być w konkretnych okolicznościach sprawy uznane za nieodpłatne przysporzenie i być uwzględnione przy obliczeniu należnego zachowku na podstawie art. 993 Kodeksu cywilnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z dnia 25 marca 2014 r. I ACa 1204/13).

Na gruncie podatku dochodowego uznaje się, że włączenie do majątku wspólnego, na mocy umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową małżeńską, nieruchomości należącej do majątku osobistego jednego z małżonków, nie stanowi nabycia tej nieruchomości przez drugiego z małżonków w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Za datę nabycia takiej nieruchomości należy uznać datę jej nabycia do majątku osobistego pierwszego z małżonków (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2017 r. sygn. akt II FSK 456/15, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 maja 2024 r. sygn. akt II FSK 1002/21).

Serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Notarialną w calu zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej ustawową wspólność majątkową małżeńską.